به گزارش روز دوشنبه اگزیم‌نیوز،‌ مالیات یکی از جنبه‌های اساسی اقتصاد کشور است، زیرا بودجه لازم را برای انجام وظایف خود و ارائه خدمات عمومی در اختیار دولت قرار می‌دهد. اما سیستم سنتی و غیرهوشمند مالیاتی به دلیل عدم اطمینان در وصول مالیات متناسب با درآمد کسب شده افراد مورد انتقاد قرار گرفته است که منجر به اخذ مالیات ناعادلانه و فرار مالیاتی توسط برخی مشاغل خاص با درآمدهای کلان شده است.

دولت با شناخت محدودیت‌های نظام مالیاتی سنتی به خصوص در زمینه شفاف نبود جریان مالی مشاغل، اصلاحات مالیاتی قابل توجهی‌ انجام داد که سبب استقرار موفقیت آمیز نظام مالیاتی هوشمند و اخذ مالیات واقعی از مشاغل خاص شد.

سیستم مالیاتی سنتی و ممیزمحور دارای معایبی فراوانی است، از جمله فقدان داده‌های مالی قابل اتکا برای وصول واقعی مالیات‌ها متناسب با درآمد کسب شده افراد که سبب شده است حتی اخذ مالیات علی‌الراس از برخی مشاغل خاص برای آنها صرفه داشته باشد و درآمدهای خود را شفاف نکنند.

این موضوع می تواند منجر به مالیات ناعادلانه شود، زیرا مشاغل خاص با وجود اکتساب درآمدهای کلان، سهم منصفانه مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند. علاوه بر این، سیستم مالیاتی سنتی و ممیز محور به دلیل وابستگی بیش از اندازه به تشخیص ممیزان، امکان شکل‌گیری امضاهای طلایی و نقاط فسادخیز نیز وجود دارد که با هوشمندسازی نظام مالیاتی و حذف ممیز از فرآیند اخذ مالیات، این مشکل نیز حل خواهد شد.

اصلاحات مالیاتی دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱

دولت‌ با شناخت محدودیت‌های نظام مالیاتی سنتی و ممیزمحور، اصلاحات مالیاتی قابل توجهی را برای جمع‌آوری مالیات‌های هوشمندانه و عادلانه انجام داد. یکی از اصلاحات کلیدی سازماندهی سیستم مالی مشاغل از طریق سازماندهی دستگاه‌های پوز (POS) بود. این اصلاح مهم علاوه بر اینکه زمینه فرار مالیاتی از طریق تعدد دستگاه‌های پوز را حل کرد، به دولت امکان داد تا داده‌هایی موردنیاز در زمینه تراکنش‌های مالی کسب‌وکارها را جمع‌آوری کند.

اصلاح مهم دیگر اجرای سامانه مودیان پایانه های فروشگاهی در تیر ۱۴۰۱ بود که جریان کالا و امکان تطبیق آن با جریان تراکنش های مالی را روشن کرد که این موضوع نیز در احصا درآمد مشاغل و شفافیت زنجیره تامین و توزیع کالا بسیار مهم و اثرگذار است.

علاوه بر این، دولت‌ با تکیه بر این داده‌های جدید امکان اخذ مالیات هوشمند را پیدا کرد و در سال جاری، به هوشمندسازی نظام مالیاتی و حذف ممیز از فرآیند اخذ مالیات پرداخت.

تأثیر اصلاحات مالیاتی بر وصول مالیات واقعی از مشاغل خاص با درآمدهای کلان در سال ۱۴۰۲

اصلاحات مالیاتی یک سال اخیر تأثیر بسزایی در اصلاح نظام مالیاتی و هوشمندسازی نظام مالیاتی در جهت اخذ مالیات مشاغل خاص و همچنین کاهش امکان فرار مالیاتی داشته است، اصلاحات به دولت این امکان را داد تا داده‌های قابل اعتمادتری را در مورد تراکنش‌های مالی کسب و کار جمع آوری کند، که امکان محاسبه دقیق مالیاتی را فراهم می‌کرد.

این امر فرصت فرار مالیاتی توسط مشاغل با درآمدهای بزرگ را کاهش داد، در نتیجه، اصلاحات مالیاتی اعمال شده توسط دولت سیزدهم در ایران برای رفع محدودیت‌های داده‌ای از طریق ساماندهی نظام مالی مشاغل، اجرای سیستم پایانه‌های فروشگاهی و ساده سازی نظام مالیاتی طراحی شده است، این اصلاحات تأثیر قابل توجهی بر جمع‌آوری و فرار مالیاتی داشت.

جدول۱- میزان مالیات قطعی دریافتی از مشاغل در سال ۱۴۰۲ در مقایسه با سال ۱۴۰۱ با اصلاحات مالیاتی دولت سیزدهم

رویکرد مهم اصلاح پایگاه‌های داده‌ای نظام مالیاتی از طریق ساماندهی دستگاه‌های پوز و اجرای فاز اول سامانه مودیان در سال ۱۴۰۲ موجب شد که نه تنها بخش مهمی از مشاغل خاص امکان فرار مالیاتی را نداشته باشند بلکه درآمد مالیاتی دولت نیز ۱۷۶ درصد افزایش یافت که نشان دهنده اهمیت اصلاحات مهم انجام شده است که زمینه را برای چنین مواردی فراهم کرده است.